Teaching van Gabor Maté: Hoe zit het echt met alles wat je aandacht geeft groeit

Je voelt je bijvoorbeeld onrustig, gestresst, boos, verdrietig, down, depressief.
Je wilt het geen aandacht geven want, wat je aandacht geeft groeit.
Dus richt je je aandacht op iets anders, je kijkt bijvoorbeeld een leuke film,
doet een spelletje of leest wat op je telefoon, richt je op je werk, of dingetjes
die je nog moet regelen of kopen.

Maar toch komt dat gevoel steeds weer terug. Echt vervelend. Als het even
kan wil je er zo snel mogelijk van af. Misschien heb je ook al therapie gehad of
coaching, maar toch blijft het hangen. Soms zie je als je terugkijkt wel waardoor dat gevoel getriggerd werd. Maar soms ook niet.

Als ik mensen in mijn praktijk vraag om dat vervelende gevoel ruimte te geven, krijg ik regelmatig deze reactie: ‘Wat heb ik daaraan, als ik het aandacht geeft, dan maak ik het toch eerder erger.’

Om hier meer duidelijkheid over te geven trek ik hier de stappen van hoe een gevoel en gedrag daarbij tot stand komt uit elkaar. Ik noem dat ook wel het treintje dat gaat rijden naar aanleiding van een gebeurtenis (trigger).

Dit verloopt zo:

1. Eerst gebeurt er iets (of er is eerder iets gebeurd);
2. Dat geven we (onbewust) betekenis;
3. Als reactie vindt er een fysiologische (ofwel chemische) reactie in je lichaam plaats. Die ervaren we in ons lichaam en daarbij hoort een emotie;
4. 2 en 3 samen bepalen ons gedrag;
5. Vervolgens geven we weer betekenis aan de uitkomst van ons gedrag en de reactie van onze omgeving daarop en zo gaat dit treintje de hele tijd door.

Een voorbeeld:

1. feitelijke gebeurtenis: je bent rustig aan het oversteken en er komt een auto heel hard aanrijden;
2. betekenis / gedachte: ik moet maken dat ik hier wegkom anders word ik
   aangereden;
3. reactie in je lichaam: alertheid: hartslag gaat omhoog, spieren spannen aan, emotie: angst (om aangereden te worden);
4. gedrag: je rent naar de overkant;
5. betekenis: ik heb mezelf goed gered van deze auto, ik ben weer veilig;
6. reactie in je lichaam: alertheid zakt: hartslag zakt weer, spieren ontspannen
   weer. Emotie van angst gaat weer weg;
7. gedrag: je loopt rustig verder.

Super nuttig dus deze stappen! Ze zijn bedoeld om jezelf in veiligheid te brengen, te overleven. Continue ben je op de achtergrond bezig met scannen op veilig of onveilig. Meestal gebeurt dit in een split second op grotendeels onbewust niveau!

Een ander voorbeeld:

1. feitelijke gebeurtenis: iemand praat tegen je met harde stem;
2. betekenis: de ander is boos en wijst me af omdat ik het niet goed heb gedaan => onveilig;
3. reactie in lichaam: gespannenheid: hartslag gaat omhoog, spieren spannen aan, knoop in je buik. Emotie: bijvoorbeeld schaamte of angst;
4. gedrag: je gaat heel erg je best doen om het goed te maken;
5. betekenis: het is onveilig: alleen als ik heel erg m’n best doe, doe ik het goed genoeg en word ik geaccepteerd;
6. reactie in je lichaam: meer alertheid en spanning: hartslag verder omhoog, spieren spannen aan, knoop in je buik. Emotie: angst (om het niet goed genoeg te doen);
7. gedrag: je gaat nog meer je best doen.

Hetzelfde voorbeeld met een andere uitkomst:

1. feitelijke gebeurtenis: iemand praat tegen je met harde stem;
2. betekenis: de ander is boos, zou er iets bij de ander spelen waardoor die nu zo tegen mij praat?;
3. reactie in lichaam: wat alertheid, hartslag gaat wat omhoog, basisspierspanning gaat iets omhoog;
4. gedrag: je zegt: Ik hoor in de toon van je stem dat je je ergens druk om maakt. Hierna volgt een reactie van de ander waarin die aangeeft dat die bijna is aangereden vanochtend en zich nu nog boos maakt over hoe iemand nu zo hard kan rijden;
5. betekenis: het is veilig: er was inderdaad iets aan de hand bij de ander. Goed dat ik het heb opgemerkt en er even contact over heb gemaakt;
6. reactie in lichaam: ontspanning, hartslag zakt weer, spierspanning zakt, emotie vreugde over de verbinding die je hebt gemaakt met de ander;
7. gedrag: een volgende keer als er iets vergelijkbaars speelt, stel je weer een vraag daarover.

Twee feitelijke dezelfde gebeurtenissen met totaal andere uitkomst. Vaak verwarren we de betekenis die we geven aan een situatie met de werkelijkheid. Op basis van de betekenis die we ergens aan geven, onze overtuigingen trekken we conclusies over onszelf en over de wereld. Deze betekenisgeving heeft alles te maken met wat we hebben meegemaakt in ons leven, hoe het ging (of gaat) in ons gezin van herkomst, van welke cultuur we deel uitmaken.

Hoe vaker we onze betekenis, onze overtuigingen, het verhaal dat we onszelf over onszelf en over de wereld om ons heen vertellen en bevestigen en hoe meer dat groeit.

Hoe vaker we ergens diep van binnen de uitleg geven: Ik heb het goed gedaan, ik ben
waardevol, anderen zien mij en waarderen mij. Des te meer dat groeit, met ook de bijbehorende lichamelijke reactie, emotie en gedrag daarbij. Zo is het ook met de
gedachte: Ik heb het niet goed gedaan, ik ben niet goed genoeg, anderen nemen me niet
serieus.

Grotendeels is dit een onbewust proces. Waarvan je misschien alleen maar opmerkt dat je piekert, dat je het moeilijk vindt om nee te zeggen, of dat je juist zonder na te denken gewoon nee zegt, dat je je gestresst, down, relaxed, blij, ontspannen etc. voelt.

Wil jij graag in een ander treintje stappen? Dan helpt het om:

• je bewust te worden van je eigen onbewuste innerlijke proces (ja, inclusief
  aandacht voor de vervelende lichaamssensaties en emoties!)
• daar nieuwsgierig en compassievol bij te zijn
• het te plaatsen in de grotere context van je eigen leven
• daarvoor is nodig om in een veilige omgeving naar je gevoel te gaan
• dat er te kunnen laten zijn
• vanuit daar de waarheid te onderzoeken: te onderzoeken in welke situatie jij je verhaal over de wereld hebt gevormd en dat te erkennen ook als dat pijnlijk is
• juist door ermee te kunnen zijn gaat de kramp er af en kan je afstand creëren tussen jezelf en je eigen betekenisgeving en ruimte maken voor andere betekenisgeving en daarmee ook voor ander gevoel en gedrag.

• Aandacht en bevestiging geven aan je eigen verhaal / je eigen perspectief houdt je gevoelens en je gedrag in stand.
• Aandacht geven aan je gevoelens, emoties en bewust kijken naar je eigen verhaal brengt heling en verandering.

Wil jij echte verandering en innerlijke vrijheid door de (soms pijnlijke) waarheid samen met mij met rustige oprechte aandacht te onderzoeken?